W staronordyckich źródłach berserkami zwano wojowników, którzy walczyli w transie, niesłychanej furii przydającej im sił i czyniącej niewrażliwymi na ciosy. Nazwa oznacza „niedźwiedzią skórę”, co związane jest z faktem, że berserkerzy dołączali do bitwy bez zbroi, odziani w skóry niedźwiedzi lub wilków.
Jeśli chcesz otrzymać wiadomość mail (z powitalnym kuponem rabatowym) dołącz do ponad 2000 czytających newsletter. Natomiast jeśli wolisz social media to dołącz do nas na Facebook'u lub Instragramie
Badacze dawnych kultur są zdania, że na berserków można natrafić już w okresie rzymskim. Pojawili się między innymi wśród plemion germańskich opisanych przez rzymskiego historyka Tacjusza. Innym dowodem na starożytne pochodzenie nieznających strachu wojowników można odnaleźć na słynnej kolumnie Trajana w Rzymie, na której przedstawieni są wojownicy noszący kaptury niedźwiedzie i wilcze.
Jednym z najwcześniejszych tekstów opisujących berserków jest „Hrafnsmál”, fragmentaryczny poemat skaldyczny z IX wieku, napisany przez norweskiego skalda Þorbjörna Hornklofiego. W dziele tym możemy przeczytać: „(…) Były załadowane ludźmi i białymi tarczami, zachodnimi włóczniami i frankońskimi mieczami. Berserkerzy rycząc, ruszyli do boju. Wilcze skóry [berserkerzy] wyły i wymachiwały żelaznymi włóczniami”.
Czym był bitewny szał berserka? Ponoć miał oznaczać zmianę formy, czyli nie tylko wejście w stan dzikiej furii, lecz przemianę w formę niedźwiedzia. W sagach berserkerzy byli przedstawiani jako niezniszczalni, odporni na większość śmiertelnych zagrożeń i posiadający nadludzką siłę.
„Saga Ynglinga” to saga królów pierwotnie napisana około 1225 roku w języku staronordyckim przez islandzkiego poetę i historyka Snorriego Sturlusona. To w tym dziele znajdziemy jedno z najciekawszych przedstawień niemal niepokonanych wojowników: „Jego (Odyna) ludzie rzucili się do przodu bez zbroi, byli szaleni jak psy lub wilki, gryźli swoje tarcze, byli silni jak niedźwiedzie lub dzikie byki, zabijali ludzi jednym ciosem, ale ani ogień, ani żelazo nie działały na nich. Nazywano to Berserkergang.”
Berserkerzy pojawiają się wyjątkowo często w sagach i poematach nordyckich. Są mistrzami oręża, bohaterami, żołnierzami lub strażnikami. Ale ich legenda zmieniła się wraz z przyjęciem w Skandynawii nowej wiary. Kiedy zapanowało chrześcijaństwo, berserkerzy zaczęli być przedstawiani jako przestępcy, bandyci, łupieżcy i mordercy, którzy zabijają bez zastanowienia.
Skąd w rzeczywistości brał się szał berserka? Pewności nie ma. Niektórzy badacze uważają, że był spowodowany histerią lub padaczką. Inni są zdania, że następował poprzez spożycie dużych ilości alkoholu lub narkotyków, takich jak halucynogenne grzyby. Być może wikingowie używali także bielunia, którego znamy również w Polsce pod wieloma nazwami, m.in. jako czarcie ziele, trąbę anioła, diabelskie ziele. Za tą teorią przemawia pewien fakt. Otóż w 1977 roku archeolodzy podczas wykopalisk w pobliżu Fyrkat w Danii znaleźli nasiona tej rośliny w grobie wikinga.
Koniec wojowników ogarniętych bitewnym szałem miał poniekąd podłoże formalne. W 1015 roku Jarl Eiríkr Hákonarson z Norwegii po prostu zakazał berserkerów. Jednocześnie słynny Kodeks Grágás (Kodeks Szarej Gęsi), czyli średniowieczny islandzki kodeks prawa, skazywał berserkerów na banicję. Do XII wieku zorganizowane grupy berserkerskie zniknęły. I tak skończyła się epoka niepokonanych wojowników.
Berserker w pierwszych dniach grudnia dołączył do serii Einherjar. Zobacz pozostałych bohaterów i pozostałe serie